all-txt-poeme-hans-sachs-klag-der-wilden-holzleut

Complainte de l’homme sauvage sur le monde mécréant

Poème de Hans Sachs écrit en 1530
Traduction contemporaine de l’allemand de Enora Affublon

 

Ah Dieu, Comme il est corrompu le monde entier,

Comme le mécréant l’étouffe de péchés,

Comme il est difficile de trouver la droiture,

Comme resplendit dans le ciel l’imposture,

Comme il trône suffisant le vieil usurier,

Comme pour gagner sa croûte chacun doit trimer,

Comme est devenu cher l’intérêt commun,

Comme l’a supplanté l’intérêt de chacun,

Comme les affaires ont tout asservi,

Comme est affutée l’escroquerie,

Comme la force fait outrageusement loi,

Comme la vérité est devenue outrepas,

Comme l’innocence, allégrement, est piétiné

Comme on laisse l’herbe du vice partout proliférée,

Comme le sang des hommes compte pour du beurre,

Comme aucun combat ne leur tient à cœur,

Comme la richesse conduit à de grandes splendeurs,

Comme la pauvreté est dénigrée avec aigreur,

Comme est mise au placard la sagesse,

Comme la prend avec force la richesse,

Comme la compassion est gravement malade,

Comme tout un chacun raconte des salades,

Comme elle règne avec force, l’envie,

Comme l’amour fraternel se refroidit,

Comme la croyance est si bien effacée,

Comme la tendresse est si bien écrasée,

Comme l’humilité a sombré dans l’oubli,

Comme la foi est constament meurtrie,

Comme la patience est vite abandonnée,

Comme se transmet si peu la piété,

Comme l’éducation n’est plus qu’une plaisanterie,

Comme la chasteté se voit partout anéantie,

Comme est si bien corrompue la simplicité,

Comme toute amitié se trouve assassinée,

Comme le plaisir charnel est puissant,

Comme l’orgueil est superbe et grand,

Comme la flatterie règne si puissamment,

Comme la diffamation prend mille déguisements,

Comme de boniments nouveaux on a l’appétit,

Comme en toutes choses règne la tromperie,

Comme le savoir-faire peut être méprisé,

Comme sur cette terre est grande l’insanité,

Comme la mesure est devenue rareté,

Comme la gloutonnerie est lors considérée,

Comme avec peine la paix se voit rabougrie,

Comme la guerre et le meurtre sont applaudis,

Comme tout un chacun fait son important,

Comme le goût de l’avarice se fait grand,

Comme chacun tire le jeu à soi,

Comme le brigand vante ses exploits,

Comme les vols se font grossiers,

Comme la ruse plane sans arrêt,

Comme est commun le courroux divin,

Comme on compte le parjure pour rien,

Comme de l’adultère jamais on ne rougit,

Comme le spirituel en charnel se travestit,

Comme se laisse aveugler l’hypocrisie,

Comme est furieuse la tyrannie,

Comme est coquine la jeunesse,

Comme est vertueuse la vieillesse,

Comme est grossière des femmes l’image ,

Comme la virilité des hommes est sauvage,

Comme mécréante est la société,

Comme l’emprunt laisse milles regrets,

Comme la vérité est maintenue cachée,

Comme les fautes sont vite disspées,

Comme le voisinage peut être vilain,

Comme le
Commerce est sans frein,

Comme des hommes boite la conscience,

Comme elle est dilacérée de malchance,

Comme de nos jours est bête la chrétienté,

Comme c’est chose rare que la sainteté,

Comme on estime peu les commandements Dieu,

Comme de sa propre mort on détourne les yeux,

Comme on prête peu d’attention à l’éternité,

Comme par le temporel on est tant concerné,

Comme on reçoit la parole de Dieu indignement,

Comme on vit si peu pour le jour suivant,

Comme toute chose amère paraît,

Avec malice et fraude entremélées!

Et pour faire court, ce qu’il y a de mieux,

Ce qui dans ce monde est simple et pieux,

Doit du monde être chassé devant;

Mais comme sur terre il est plaisant

À frauder et fermer les yeux à tout va,

On laisse le monde se destiner à cela.

Maintenant que le monde montre tant d’indulgence,

Avec la ruse répandue comme avec la mécréance,

alors de là nous en somme allés,

Ayant pour maison la sauvage forêt,

Avec nos enfants sans éducation,

Pour du monde factice fuir l’attention,

Là, le monde sauvage nous est fécond,

De plantes frustres nous vivons,

À la pure source s’abreuvant,

La lumière du soleil nous réchauffant,

Mousses, feuilles et herbes font nos vêtements,

De cela nous faisons lits et draps également,

Une pierre creuse est notre foyer,

Là, personne ne pense à nous déloger,

Notre société et notre joie

Est avec les bêtes sauvages des bois;

Chacun fait comme il se doit,

Ainsi que chacun faire devroit,

Nous sommes au désert par conséquent,

Né enfant et enfant d’enfant,

Nous vivons unis et fraternels,

Entre nous ne se dresse nulles querelles,

Ainsi nous n’avons rien à faire avec nos semblables,

Qui, eux aussi, nous laissent une paix comparable,

Nous ne nous préoccupons pas du temps qui avance,

Chaque matin nous trouvons notre pitance,

Selon nos besoin et pas plus nous prenons,

Puis les louanges de Dieu nous chantons,

Que nous tombe dessus mort et maladie

Nous savons que Dieu l’a voulu ainsi

que c’est au mieux que tout est fait.

Alors avec un courage sans apprêt,

Nous chassons ici notre temps,

Jusqu’à ce que se produise un changement,

sur toute la terre d‘ici un temps lointain,

quand pieu et loyal se sera fait chacun,

La ville n’est que pauvreté, désarroi;

Nous allons nous en retourner au bois

Et parmi le peuple des hommes habiter.

Pour ainsi bien des années demeurer,

Quand auront cru vertu et probité,

Ce qui viendra bientôt,

Comme Hans Sachs en fait le souhait

version originale

Klag der wilden holzleut über die ungetreuen welt

Ach got, wie ist verderbt all welt,

wie stark ligt die untreu zu felt,

wie hart ist grechtigkeit gefangen,

wie hoch tut ungrechtigkeit prangen,

wie sitzt der wucherer in eren,

wie hart kan arbeit sich erneren,

wie ist gemeiner nutz so teuer,

wie füllt der eigen nutz sein scheuer,

wie nimt überhant die finanz,

wie spitzig ist der alefanz,

wie unverschemt get gwalt für recht,

wie hart die warheit wirt durchecht,

wie wirt unschult mit füßen treten,

wie weng tut man laster ausjeten,

wie ring wigt man des menschen blut,

wie gar helt man kein straf für gut,

wie fürt reichtum so großen pracht,

wie ist armut so gar veracht,

wie stet weisheit hinder der tür,

wie dringt reichtum mit gwalt herfür,

wie ist barmherzigkeit so krank,

wie hat die lüg so weiten gank,

wie regiert der neit mit gewalt,

wie ist brüderlich lieb erkalt,

wie ist die treu so gar erloschen,

wie hat miltigkeit ausgedroschen,

wie ist demut so gar verschwunden,

wie hat der glaub so vil der wunden,

wie ist gedult so gar gewichen,

wie ist frumkeit so gar erblichen,

wie ist die zucht so gar ein spot,

wie ist keuschheit so ellent tot,

wie ist einfalt so gar verdorben,

wie gar ist all freuntschaft gestorben,

wie ist leibes wollust so mechtig,

wie ist hoffart so groß und prechtig,

wie herrscht schmeichlerei so gewaltig,

wie ist nachred so manigfaltig,

wie gern hört man neu märlein bringen,

wie ist betrug in allen dingen,

wie ist die kunst so gar unwert,

wie groß ist die torheit auf ert,

wie findt man meßigkeit so selten,

wie vil ist füllerei jezt gelten,

wie hart muß sich der fridsam schmiegn,

wie löblich ist mörden und kriegn,

wie ist die eigen er so groß,

wie ist der geiz so gar gruntlos,

wie ist das spil so eigennützig,

wie gschicht die rauberei so trützig,

wie ist der diebstal also grob,

wie schwebt die listigkeit stets ob,

wie ist gottes schweren so gmein,

wie rechnet man meineit so klein,

wie gar ist ebruch mer kein schant,

wie fleischlich ist der geistlich stant,

wie ist so blint die gleißnerei,

wie wütig ist die tyrannei,

wie ungezogen ist die jugent,

wie gar lebt das alter on tugent,

wie unverschemt ist weiblich bilt,

wie ist mänlich person so wilt,

wie ist gesellschaft so untreu,

wie hat borgen so vil nachreu,

wie sint die war so gar vertrogn,

wie sint die schult so gar verzogn,

wie ist nachbaurschaft so geheßig,

wie sint die wirtschaft so unmeßig,

wie ro ist der menschen gewißen,

wie ist als unglück eingerißen,

wie tumb ist jezt die christenheit,

wie selzam ist die heiligkeit,

wie weng helt man gottes gebot,

wie unbereit ist man zum tot,

wie klein hat man auf ewigs acht,

wie gar man auf das zeitlich tracht,

wie unwirdig hört man gots wort,

wie wenig lebt man darnach fort,

wie ist all ding so gar verbittert,

mit trug und schalkheit übergittert!

und in kurz, summa summarum,

was in der welt ist schlecht und frum,

muß von der welt durchechtet werden;

was aber listig ist auf erden,

verschalkt, vertrogen auf all ban,

heißt die welt ein geschickten man.

seit nun die welt ist so vertrogn,

mit untreu, list ganz überzogn,

so seien wir gangen daraus,

halten im wilden walde haus

mit unsern unerzognen kinden,

das uns die falsch welt nit mög finden,

da wir der wilden frücht uns nern,

von den würzlein der erden zern

und trinken einen lautern brunnen.

uns tut erwermen die liecht sunnen,

mies, laub und gras ist unser gwant,

darvon wir auch bet und deck hant;

ein steine höl ist unser haus,

da treibet keins das ander aus,

unser gsellschaft und jubiliern

ist im holz mit den wilden tiern;

so wir denselben nichts nit tan,

laßens uns auch mit friden gan.

also wir in der wüsten sint,

gebären kint und kindes kint.

einig und brüderlich wir lebn,

kein zank ist sich bei uns begebn;

ein jedes tut, als es dan wolt,

das im von jem geschehen solt;

umb kein zeitliches tun wir sorgen,

unser speis find wir alle morgen,

nem wir zur notturft und nicht mer

und sagen got drumb lob und er.

fellt uns zu krankheit oder tot,

wiß wir, das es uns komt von got,

der alle ding am besten tut.

also in einfeltigem mut

vertreiben wir hie unser zeit,

bis ein enderung sich begeit

in weiter welte umb und um,

das jederman wirt treu und frum,

das stat hat armut und einfalt;

den wöll wir wider aus dem walt

und wonen bei der menschen schar.

wir haben hie gewart vil jar,

wenn tugnt und redlichkeit aufwachs.

das balt geschech, wünscht uns Hans Sachs.

Anno salutis 1530. am 2. tag Juni.

D’après Lynn Frier Kaufmann, The Noble savage: satyrs and satyr families in Renaissance art,